In afwachting van het BBL heeft het Bouwbesluit een revisie ondergaan. Over rookwerendheid liet het uit 2012 daterende Bouwbesluit zich op de vlakte. De update die sinds juli 2021 geldt, is daarover wel een stuk duidelijker. Al blijft het een kwestie van bij de les blijven, vooral als de letters R en S opduiken.

Bij bestaande bouw en verbouwingen geldt voorlopig nog de 2012-versie van het besluit. In dat oude systeem zijn rookwerendheidseisen niet expliciet opgenomen, simpelweg omdat er destijds geen methode was om dat kenmerk vast te stellen. Rookwerendheid wordt tot dusver daarom grotendeels gelijkgesteld aan brandwerendheid. Als een product vlamdicht is, wordt het verondersteld ook rookdicht te zijn. Pas na vele jaren komt er nu beweging in dat wankele compromis. De update van het Bouwbesluit maakt onderscheid tussen beide vormen van veiligheid.

Rook en Smoke

Alles klip en klaar, zou je zeggen. Maar zo eenvoudig is het zelden. Nederland is een buitenbeentje op het vlak van regelgeving rond rookwerendheid. Vrijwel overal in Europa zijn daarin de criteria Sa en S200 opgenomen. Die begrippen zeggen of een product rookwerend is bij kamertemperatuur (‘ambient’) of bij 200 C. Eigenwijs als ons volkje is, hanteren we in dezelfde context ook de begrippen Ra en R200. Dat is meer dan de S van Smoke vervangen door de R van Rook. Hier vinden we namelijk dat rooklekkage niet alleen afhankelijk is van de eigenschappen van een enkel product, maar van alle elementen die rook uit een ruimte moeten weren. In de Nederlandse visie maakt het nogal wat uit of een wand één of tien doorgangen bevat. Het komt erop neer dat rooklekkage een gewogen optelsom is van de eigenschappen van alle gebruikte producten, variërend van rookschermen tot doorvoeringen, kleppen en gekitte randen tussen wand en plafond. En voor dat standpunt valt uiteraard wel wat te zeggen. Juist het verschil tussen R en S zorgt voor verwarring.

Wandconstructie

Nieuwbouw moet vanaf 1 juli voldoen aan Ra of R200, afhankelijk van de status van ruimtes en doorgangen. Complete wandconstructies moeten dus voldoen aan die eis, en niet de afzonderlijke producten. Als zo’n wandconstructie volledig is opgebouwd uit producten die voldoen aan rookwerendheidscriteria Sa of S200, is de totale constructie automatisch eveneens rookwerend en voldoet daarmee aan de Ra/R200-eis.

Compensatie

Er bestaat echter ook de mogelijkheid om producten toe te passen die op zichzelf niet voldoen aan de eisen voor individuele producten. De totale wandoppervlakte is in die methode bepalend voor de maximaal toegestane lekkage. De rooklekkage van een doorvoering of loopdeur kan dus worden gecompenseerd door een relatief grote betonnen wand waardoor geen rook kan binnendringen. Voorwaarde is wel dat van alle toegepaste producten de rooklekkage wel getest en bepaald moet zijn.

Twee methoden

Voor bestaande gebouwen en verbouwingen onderscheidt het nieuwe Bouwbesluit ook weer twee mogelijkheden om rookdichtheid te bepalen, beide vastgelegd in norm NEN6075. De eerste methode is de welbekende vlamdichtheid te blijven gebruiken. Het alternatief is Ra of R200 als maatstaf te hanteren.

Letters onderscheiden

Op dit moment zijn er niet veel producten die specifiek op rookwerendheid zijn getest. Dat is helaas het rechtstreekse gevolg van jarenlange onduidelijkheid over de koers die regelgevers rond dat thema varen. Veel fabrikanten hadden als gevolg daarvan weinig trek in peperdure tests zonder helderheid over de waarde daarvan. Nu er een Bouwbesluit is waarin de eisen zwart op wit staan, zal die bereidheid ongetwijfeld toenemen. Zo schuiven we langzaam op naar een situatie waarin ook in de praktijk de eigenschappen van volledige wandconstructies de mate van rookwerendheid bepalen en niet de veel minder relevante vlamdichtheid. Het tempo waarmee we dat doen, is niet alleen afhankelijk van de bereidheid van fabrikanten en de capaciteit bij Efectis en Peutz. Of fabrikanten, aannemers en bevoegd gezag de letters in het alfabet goed van elkaar kunnen onderscheiden, speelt eveneens een grote rol.